ΔΙΩΓΜΟΙ ΕΒΡΑΙΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Μαρτυρίες επιζησάντων από τα στρατόπεδα της ναζιστικής θηριωδίας. Ένα βίντεο-ντοκουμέντο της Δημοτικής Τηλεόρασης Θεσσαλονίκης, στο οποίο οι επιζήσαντες Εβραίοι Χαινς Κούνιο, Βενιαμίν Καπόν, Ζαννα Σαατζόγλου και Νίνα Μπενρουμπή, αλλά και η Χριστιανή επιζήσασα Βάσω Σταματίου, περιγράφουν τη φρίκη που έζησαν στη διάρκεια της αιχμαλωσίας τους.
Σκηνοθετική επιμέλεια-μοντάζ: Ζάχος Σαμολαδάς.
Έρευνα-Δημοσιογραφική επιμέλεια: Πόπη Αστεριάδου

Ο Πρωθυπουργός στη Συναγωγή Θεσσαλονίκης

Παρουσία του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη μνημόσυνο για τους 50.000 Έλληνες Εβραίους της πόλης, που εξοντώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 70 χρόνων από την αναχώρηση του πρώτου τρένου για το κολαστήριο του Άουσβιτς.

«ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ» ΠΟΡΕΙΑ ΜΝΗΜΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ

Ήταν 15 Μαρτίου 1943, όταν αναχωρούσε από τον παλιό Σιδηροδρομικό Σταθμό της Θεσσαλονίκης το πρώτο τρένο του θανάτου για το στρατόπεδο-κολαστήριο του Άουσβιτς, που μετέφερε τους Εβραίους της πόλης, σ' ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή για τους περισσότερους. Σήμερα, Σάββατο, εβδομήντα χρόνια μετά, η Θεσσαλονίκη απέτισε φόρο τιμής στα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας, με μία πορεία μνήμης, που ξεκίνησε από την πλατεία Ελευθερίας, στην οποία άρχισαν τα ανθεβραϊκά μέτρα τον Ιούλιο του 1942, και κατέληξε στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό-αφετηρία των θανάσιμων εκτοπίσεων.

μαρτυρία Μοζέ Αελιών

15 Μαρτίου 1943. Το πρώτο τρένο θανάτου ξεκινά από τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό Θεσσαλονίκης. Οι πρώτοι 2.800 εβραίοι Θεσσαλονικείς αναχωρούν για την Πολωνία, όπου πίστευαν ότι θα αρχίσουν μια νέα ζωή.
Είναι η στιγμή που ξεκινά το ξεκλήρισμα της Εβραϊκης Κοινότητας της Θεσσαλονίκης.
15 Μαρτίου 2013. Εβδομήντα χρόνια μετά, ο Μοζέ Αελιών, πρόεδρος σήμερα του
Σωματείου Επιζώντων από τα Στρατόπεδα Συγκέντρωσης ελληνικής καταγωγής που ζουν στο Ισραήλ, επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη και θυμάται...

από τη μουσική συναυλία

το πρόγραμμα της συναυλίας εδώ 

φωτογραφίες εδώ και εδώ video και φωτογραφίες φωτορεπόρτερ εδώ

Χαιρετισμός Αντιπρύτανη Ιωάννη Δ. Παντή

Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, οι πρυτανικές αρχές, το διδακτικό και διοικητικό προσωπικό του, οι φοιτητές και οι φοιτήτριές του, τιμούν σήμερα τη μνήμη των 50.000 Εβραίων συμπολιτών μας, όλων εκείνων που πριν από εβδομήντα χρόνια εκτοπίστηκαν από τη αγαπημένη «Σαλονίκη» τους για να δολοφονηθούν λίγο αργότερα στα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης. Μαζί τιμούμε και θυμόμαστε σήμερα και όλους τους Εβραίους φοιτητές μας που χάθηκαν για πάντα.

Είναι πολλά αυτά που μας συνδέουν ως πανεπιστημιακή κοινότητα με την ιστορία των Εβραίων της πόλης μας. Πάνω από όλα ο κοινός τόπος αφού  η Πανεπιστημιούπολη ως τόπος γνώσης   βρίσκεται  πάνω σε ένα τόπο μνήμης της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης.

Γνωρίζουμε, επίσης ότι πριν από εβδομήντα χρόνια, την ώρα της εκτόπισης, το Πανεπιστήμιό μας ήταν ταυτόχρονα και παρόν και απόν και κοντά και μακριά από τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης. Μας το υπενθυμίζει με τη μαρτυρία της η επιζήσασα Ζουλί Σαλτιέλ: «Κατά τη διάρκεια των ναζιστικών μέτρων κατά των Εβραίων», αφηγείται, «δεν υπήρξε καμιά επίσημη διαμαρτυρία ούτε από τη μεριά του Πανεπιστημίου, ούτε από τη μεριά των φοιτητών». Για να προσθέσει λίγο παρακάτω: «[Όμως] ένας χριστιανός φοιτητής βοήθησε το γιο μου να διαφύγει στην ιταλική ζώνη κατοχής».

Για πολλές δεκαετίες το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο  δίσταζε να σταθμίσει την ευθύνη του αλλά και να τιμήσει όσα μέλη της κοινότητάς του τόλμησαν και βοήθησαν. Για πολλά χρόνια μπορούσε κανείς να διακρίνει στους υπαίθριους χώρους του σπαράγματα από ταφόπλακες, χωρίς να υπάρχει μία αναφορά που  να  εξηγεί γιατί αυτές βρίσκονταν εκεί παρατημένες.

Σήμερα όμως το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο απαλλαγμένο από ενοχικά συνδρομα αντικρίζει πια αυτό το παρελθόν, την ιστορία και τον χαμό των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, ως κομμάτι και της δικής του ιστορίας. Εβδομήντα χρόνια μετά στέκεται απέναντι σε όλους όσοι  αρνούνται το Ολοκαύτωμα και κηρύσσουν πιο ανοιχτά από ποτέ άλλοτε τον λόγο της μισαλλοδοξίας και του φανατισμού. Και έρχεται να υποστηρίξει θεσμικά την πρωτοπόρα έρευνα διδασκόντων τού για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης της Ισραηλίτικης κοινότητας της Θεσσαλονίκης ήδη από τη δεκαετία του 1990. Ενδεικτικά αναφέρω τη δουλειά του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας  που μετέφρασε από τα γαλλικά το μνημειώδες έργο του Ιωσήφ Νεχαμά «Ιστορία των Ισραηλιτών της Θεσσαλονίκης». 

Από το 2011 το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο συγκαταλέγεται ανάμεσα στα ελάχιστα ιδρύματα στην Ευρώπη που προσφέρει πρόσβαση στη μεγαλύτερη συλλογή οπτικοακουστικών μαρτυριών επιζώντων του Ολοκαυτώματος που ξεκίνησε ο Spilberg. 56.000 συνεντεύξεις, μεταξύ των οποίων πάνω από 600 ελλήνων Εβραίων, βρίσκονται σήμερα στη διάθεση των ελλήνων και ξένων ερευνητών, της Εβραϊκής κοινότητας της πόλης μας, φοιτητών και μαθητών, αλλά και κάθε ευαισθητοποιημένου πολίτη. Μια επιστημονική επιτροπή έχει ήδη συγκροτηθεί στο ΑΠΘ με σκοπό τη μέγιστη αξιοποίηση αυτού του πολύτιμου αρχείου στην έρευνα και στη διδασκαλία, στην παραγωγή πρωτότυπης γνώσης και στη διάχυσή της στο ευρύ κοινό. Από φέτος, τμήμα του Πανεπιστημίου μας προσφέρει μάθημα ιστορίας του ελληνικού εβραϊσμού. Η παρούσα πρυτανική αρχή έχει ήδη προβεί στις πρώτες ενέργειες προς το Υπουργείο Παιδείας για την επανασύσταση της έδρας Εβραϊκών Σπουδών, που προβλεπόταν από την πράξη ίδρυσης του Πανεπιστημίου μας το 1925 και η οποία καταργήθηκε αναίτια από την δικτατορία του Μεταξά το 1939.Ελπίζουμε ότι με την πρωτοβουλία μας αυτή η Θεσσαλονίκη θα καταστεί και πάλι κάποια στιγμή στο μέλλον κέντρο γνώσης για την ιστορία και τον πολιτισμό των Εβραίων. Παράλληλα σε συνεργασία με την Ισραηλίτικη κοινότητα της Θεσσαλονίκης σύντομα θα τοποθετηθεί και μνημείο μνήμης σε χώρο που παραχωρήθηκε για τον σκοπό αυτό εντός του ΑΠΘ. Ενώ τέλος είμαστε σε τελικές συνεννοήσεις με  4 πανεπιστήμια του Ισραήλ για να συνάψουμε συμφωνίες συνεργασίας.( Εδώ θα θέλαμε την βοήθεια της Πρεσβείας του Ισραήλ για να προχωρήσουν οι διαδικασίες)  

Οι παραπάνω δράσεις συνιστούν το δικό μας χρέος μνήμης απέναντι στους χαμένους Εβραίους συμπολίτες μας. Γνωρίζουμε,  ότι το χρέος μνήμης αυτό δεν πρόκειται να εξοφληθεί ποτέ. Όμως για το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης είναι αυτό ακριβώς το ανεξόφλητο χρέος που παράγει και θα παράγει γνώση. Που πυροδοτεί το στοχασμό, αποτρέπει τον εφησυχασμό και που διατηρεί για πάντα ζωντανή τη μνήμη του Ολοκαυτώματος των 50.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Το ΑΠΘ, το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της Ελλάδας, από τον χώρο του παλιού εβραϊκού νεκροταφείου όπου στέκεται  θα υπενθυμίζει διαρκώς  την διαχρονική σημαντικότητα της Ισραηλίτικης κοινότητας για την πόλη της Θεσσαλονίκης και θα αποτελεί μια σταθερή γέφυρα συνεργασίας με τα πανεπιστήμια του κράτους του Ισραήλ. Σας ευχαριστώ.

πορεία-Δελτίο Τύπου

Με το σύνθημα «Ποτέ ξανά» πραγματοποιήθηκε σήμερα το μεσημέρι ογκώδης ειρηνική πορεία στη Θεσσαλονίκη, με αφετηρία την πλατεία Ελευθερίας και κατάληξη τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα 70 χρόνια από την αναχώρηση του πρώτου τρένου που μετέφερε ομήρους με προορισμό το Άουσβιτς.